WASHINGTON, 1 Feb – Setiausaha Negara Amerika Syarikat (AS), Marco Rubio dijadualkan berlepas ke Panama pada Sabtu dalam lawatan rasmi pertamanya ke luar negara.
Lawatan itu dilakukan ketika Presiden Donald Trump mengancam untuk merampas semula Terusan Panama, yang diserahkan kepada Panama pada tahun 1999.
Lawatan Rubio berlangsung pada hari yang sama tarif baharu AS terhadap Kanada, Mexico, dan China mula berkuat kuasa, menunjukkan perubahan ketara dalam pendekatan dasar luar AS yang lebih agresif.
Beliau turut dijadualkan mengunjungi empat negara kecil lain di Amerika Latin dengan agenda utama berkaitan migrasi, satu langkah luar kebiasaan bagi diplomat tertinggi AS yang lazimnya memulakan tugas dengan kerjasama bersama sekutu utama.
Trump enggan menolak kemungkinan penggunaan kuasa ketenteraan untuk merampas semula Terusan Panama.
Beliau mendakwa China telah memperoleh kawalan yang berlebihan melalui pelaburannya di pelabuhan sekitar terusan tersebut.
Dalam ucapan pelantikannya, Trump menegaskan bahawa AS akan "mengambilnya kembali", dan sekali lagi mempertahankan pendiriannya pada Jumaat.
"Mereka (Panama) telah menawarkan pelbagai perkara," katanya. "Tetapi kami merasakan adalah wajar untuk mengambilnya kembali."
Beliau turut mendakwa kerajaan Panama sedang menurunkan papan tanda berbahasa Cina bagi menutup bukti bahawa mereka telah "melanggar perjanjian secara total" mengenai terusan tersebut.
"Marco Rubio akan berjumpa dengan individu yang bertanggungjawab dalam hal ini," kata Trump kepada wartawan.
Presiden Panama, Jose Raul Mulino, yang secara umumnya dianggap sekutu AS, menolak sebarang rundingan dan telah mengemukakan aduan kepada Pertubuhan Bangsa Bersatu (PBB) berhubung ancaman Trump.
"Saya tidak boleh berunding, apatah lagi membuka proses rundingan mengenai terusan ini," tegas Mulino.
"Isu ini telah dimuktamadkan. Terusan ini milik Panama," katanya.
Namun begitu, kerajaan Mulino telah mengarahkan audit terhadap CK Hutchison Holdings, sebuah syarikat dari Hong Kong yang mengendalikan pelabuhan di kedua-dua hujung Terusan Panama.
Setakat ini, masih belum jelas sama ada Rubio akan melaksanakan ancaman tersebut.
Sesetengah penganalisis berpendapat bahawa Trump sekadar memberi tekanan dan mungkin akan mengisytiharkan kemenangan jika AS meningkatkan pelaburan dalam terusan, satu langkah yang pastinya mendapat sokongan rakyat Panama.
Rubio sebelum ini menolak pilihan ketenteraan tetapi tidak pula menafikan kenyataan Trump.
"Saya rasa presiden telah menyatakan dengan jelas bahawa beliau mahu mentadbir semula terusan. Jelas sekali, rakyat Panama tidak begitu menyukai idea itu," katanya dalam satu temu bual radio sebelum berlepas ke Panama.
Beliau mengakui bahawa kerajaan Panama "umumnya pro-Amerika", namun menegaskan bahawa Terusan Panama adalah "kepentingan nasional teras bagi AS."
"Kami tidak boleh membiarkan mana-mana kuasa asing, terutamanya China, mempunyai kawalan sebegitu besar ke atasnya seperti sekarang. Ini tidak boleh diteruskan," tambahnya.
Terusan Panama kekal sebagai laluan perdagangan penting antara lautan Atlantik dan Pasifik, dengan 40 peratus daripada trafik kontena AS melalui laluan tersebut.
Pegawai pentadbiran Trump menyalahkan bukan Mulino tetapi bekas Presiden Panama, Juan Carlos Varela, yang pada 2017, ketika penggal pertama Trump, telah memutuskan hubungan dengan Taiwan demi menjalin hubungan diplomatik dengan China.
"Ia bukan sekadar pengiktirafan diplomatik. Beliau secara literal telah membuka laluan dan memberikan aset strategik di Zon Terusan kepada China," kata Mauricio Claver-Carone, Duta Khas AS untuk Amerika Latin.
Beliau turut menuduh Panama menaikkan kos untuk kapal AS sambil pada masa yang sama meminta bantuan AS bagi penyelenggaraan terusan.
Namun, Panama menegaskan bahawa kenaikan kos berpunca daripada kemarau yang semakin teruk akibat perubahan iklim.
Trump telah menunjukkan kesediaannya menggunakan tekanan politik secara agresif terhadap negara lain, terutamanya dalam isu deportasi pendatang tanpa dokumen.
Pada Ahad, beliau mengancam untuk mengenakan tarif besar terhadap Colombia sebagai tekanan ke atas presidennya, selepas pemimpin itu menegaskan bahawa pendatang yang dihantar pulang harus diperlakukan dengan lebih bermaruah.-AFP