SAUDARA PENGARANG
Negeri Sabah dan Sarawak merupakan dua negeri terbesar menanam pokok kelapa sawit, masing-masing dengan keluasan lebih 1.5 juta hektar masing-masing, manakala di Semenanjung dalam julat 400 hingga 700,000 hektar.
Industri kelapa sawit adalah antara penyumbang utama ekonomi di Malaysia dan industri ini sedang mencari pendekatan yang lebih mampan untuk meningkatkan produktiviti.. Justeru, pelbagai usaha telah dan sedang dijalankan bagi meningkatkan hasil dalam industri ini. Salah satu pendekatan yang sedang mendapat perhatian untuk meningkatkan produktiviti dan kelestrian ialah ‘soil mounding’ atau pemadatan tanah di kawasan tanah gambut.
Di Indonesia, teknik ini telah berjaya meningkatkan hasil dan mengurangkan penggunaan baja serta air. Timbunan tanah di sekeliling pokok kelapa sawit perlu bagi meningkatkan sistem saliran, mengurangkan hakisan, menyokong pertumbuhan pokok dan mengoptimumkan pertumbuhan akar.
Kajian menunjukkan bahawa ‘soil mounding’ di tanah gambut boleh meningkatkan hasil buah tandan segar (BTS) sebanyak 10-20% bagi kawasan bermasalah. Bagi ladang di kawasan rendah, meningkatkan ketinggian tanah sangat membantu mengurangkan risiko tanah terendam, saliran air berlebihan yang baik, mengurangkan kemampatan tanah dan menyediakan persekitaran yang lebih sesuai untuk pertumbuhan akar.
Teknik ini juga membantu dalam mengekalkan kestabilan tanah, mengurangkan keperluan untuk penambahan bahan organik secara berterusan, dan mengurangkan risiko kebakaran tanah gambut yang disebabkan oleh pengeringan yang berlebihan.
Selain meningkatkan hasil dan mengurangkan pelepasan karbon, teknik ‘soil mounding’ menawarkan beberapa faedah tambahan seperti; pertama ialah pengurangan risiko kebakaran; tanah gambut yang kering sangat mudah terbakar, dan kebakaran tanah gambut boleh menyebabkan kerugian besar kepada ladang serta kesan buruk kepada kesihatan awam dan alam sekitar. Dengan ‘soil mounding’, kelembapan tanah dapat dikekalkan, mengurangkan risiko kebakaran tanah gambut, yang sering terjadi pada musim kemarau.
Kedua, penambahbaikan biodiversiti; dengan mengamalkan soil mounding, tanah gambut dapat mengekalkan strukturnya yang semulajadi dan menyokong lebih banyak kehidupan mikroorganisma dalam tanah. Mikroorganisma ini penting untuk penguraian bahan organik dan kitaran nutrien, seterusnya menyokong pertumbuhan kelapa sawit yang sihat.
Ketiga, peningkatan kecekapan penggunaan baja' teknik ‘soil mounding’ membantu dalam pengekalan nutrien di sekitar zon akar. Ini bermakna baja yang digunakan dalam ladang kelapa sawit akan lebih efisien diserap oleh pokok, mengurangkan keperluan untuk penggunaan baja tambahan dan seterusnya mengurangkan kos operasi serta impak alam sekitar akibat larian baja ke dalam sungai dan sumber air.
Keempat, penyesuaian terhadap perubahan iklim; tanah gambut adalah ekosistem yang sangat sensitif terhadap perubahan iklim. Dengan teknik ‘soil mounding’, sistem akar pokok kelapa sawit dilindungi daripada perubahan ekstrem dalam kelembapan tanah yang boleh berlaku semasa tempoh hujan lebat atau kemarau panjang. Ini membantu memastikan pokok kelapa sawit tetap produktif walaupun dalam keadaan cuaca tidak menentu.
Kelima, pengurusan air yang lebih baik; ‘Soil mounding’ membantu dalam pengurusan air di ladang kelapa sawit dengan memudahkan pengaliran air berlebihan semasa musim hujan, sekali gus mengurangkan risiko genangan air yang boleh merosakkan akar pokok.
Pada masa sama, gundukan tanah ini juga membantu mengekalkan kelembapan tanah semasa musim kemarau, menjadikannya lebih mudah untuk menguruskan bekalan air di ladang. Walau bagaimanapun, pelaksanaan soil mounding di kawasan tanah gambut memerlukan pelaburan dalam latihan dan peralatan khas dianggarkan sekitar RM10 untuk satu pokok dan boleh mencapai hingga RM300 juta untuk skala besar.
Namun, manfaat ekonomi yang dijangka, termasuk peningkatan hasil dan pengurangan kos pengurusan tanah, boleh memberikan pulangan pelaburan (ROI) sebanyak 60-80%.
‘Soil mounding’ di tanah gambut mampu meningkatkan kemampanan dan produktiviti dalam industri kelapa sawit memberi banyak manfaat termasuk peningkatan hasil, pengurangan pelepasan karbon, dan pengurusan air yang lebih baik, dan membantu Malaysia menghadapi cabaran yang semakin meningkat dalam industri kelapa sawit global.
Sokongan pihak kerajaan, penyelidikan berterusan daripada universiti tempatan dan penglibatan pekebun adalah kunci bagi kejayaan pelaksanaan teknik ini secara meluas. Dengan langkah-langkah ini, Malaysia berpotensi terus menjadi pemimpin dalam pengeluaran kelapa sawit yang mampan di peringkat antarabangsa.
PENULIS DR. MOHD HADI AKBAR BASRI, Pensyarah Jabatan Sains Tanaman, Fakulti Pertanian Universiti Putra Malaysia (UPM) dan boleh dihubungi menerusi emel
Artikel ini merupakan pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mewakili pandangan mahupun pendirian rasmi RTM.