SAUDARA PENGARANG
Di Malaysia, kekurangan zat makanan dalam kalangan kanak-kanak, terutamanya disebabkan oleh ketidakjaminan makanan, telah meningkat pada kadar yang membimbangkan walaupun terdapat stok makanan yang mencukupi daripada sisa makanan yang masih boleh dimakan.
Menurut Kajian Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan 2019, kelaziman pembaziran, bantut, dan kurang berat badan dalam kalangan kanak-kanak Malaysia di bawah umur lima tahun masing-masing adalah 9.4 peratus, 21.8 peratus, dan 14.1 peratus.
Kelaziman bantut dalam kalangan kanak-kanak menjadi perkara yang amat membimbangkan, dengan satu daripada setiap lima kanak-kanak di bawah umur lima tahun mengalami masalah ini. Berbanding dengan negara berpendapatan pertengahan tinggi yang lain, kelaziman bantut di Malaysia hampir tiga kali ganda lebih tinggi.
Kajian terdahulu menunjukkan bahawa ketidakjaminan makanan boleh meningkatkan kemungkinan obesiti dalam kalangan kanak-kanak. Namun, hubungan antara ketidakjaminan makanan di peringkat isi rumah dan obesiti dalam kalangan kanak-kanak masih belum dikaji secara mendalam di negara-negara membangun, terutamanya dalam kalangan golongan miskin bandar. Masalah ini dijangka bertambah buruk disebabkan kesan pandemik terhadap keselamatan makanan.
Memperbaiki status pemakanan kanak-kanak, khususnya dalam kalangan isi rumah yang mengalami ketidakjaminan makanan, adalah penting bagi memastikan kesejahteraan mereka kini dan di masa hadapan. Penyelamatan makanan berfungsi sebagai strategi utama untuk menangani pembaziran makanan dan ketidakjaminan makanan secara serentak.
Antara alat inovatif yang direka untuk pemantauan makanan, teknologi sensor menawarkan integrasi dan penyesuaian yang tinggi. Walau bagaimanapun, penggunaannya untuk menangani peluang penyelamatan makanan yang sensitif terhadap masa masih kurang diterokai.
Selain itu, infrastruktur penyelamatan makanan yang mampan, yang mengoptimumkan aspek pemakanan, ekonomi, dan alam sekitar masih kurang diamalkan dalam kalangan peruncit dan bank makanan.
Penting juga untuk ditekankan bahawa menangani ketidakjaminan makanan lebih daripada sekadar memberi makan kepada orang yang lapar. Ia juga melibatkan memastikan pemakanan yang mencukupi dapat dicapai melalui diet yang seimbang.
Strategi pelbagai aspek telah dirancang untuk menangani isu sosial dan kesihatan ini. Satu program telah ditubuhkan untuk merancang strategi penyelamatan makanan baru yang dipacu oleh model derma makanan berasaskan sensor yang mampan serta intervensi yang menekankan aspek pemakanan.
Para penyelidik dari Universiti Malaya yang diketuai oleh Dr. Muhammad Ameerullah Sahudin telah membangunkan model matematik untuk mencipta sistem penyelamatan makanan di peringkat peruncitan bagi membantu isi rumah yang mengalami ketidakjaminan makanan di Malaysia.
Sistem ini mengambil kira aspek sosial, ekonomi, dan alam sekitar. Dengan konsep baru dan alat pemodelan yang dibangunkan daripada projek perintis ini, program tersebut bertujuan untuk mewujudkan sistem penyelamatan makanan pelbagai peringkat yang mampan bagi mengakhiri masalah kelaparan.
Projek ini melibatkan penyertaan aktif pelbagai pihak berkepentingan, termasuk Persatuan Penduduk Bandar Baru Sentul, Jabatan Kesihatan Awam PPUM, dan Mydin Holdings Berhad. Penglibatan komuniti adalah penting kerana ia menyumbang dengan ketara kepada kejayaan program ini.
Data daripada kajian keratan lintang yang dicadangkan akan membantu mengenal pasti keluarga yang mengalami pelbagai tahap ketidakjaminan makanan, menilai status pemakanan kanak-kanak, serta meningkatkan pengetahuan dan amalan pemakanan ibu bapa.
Selain itu, kerjasama antara sistem pengurusan sisa makanan runcit yang dibantu sensor dan bank makanan mencadangkan satu infrastruktur penyelamatan makanan baru. Sistem ini direka untuk menyokong isi rumah yang mengalami ketidakjaminan makanan.
Pelaksanaan teknologi sensor akan membolehkan lebih banyak makanan berkualiti tinggi dan berkhasiat dipulihkan, meningkatkan kapasiti program bantuan makanan, dan mempromosikan peralihan kepada sistem makanan yang mampan. Dengan mengalihkan sisa makanan dari tapak pelupusan kepada penggunaan manusia, kerugian ekonomi daripada pengeluaran makanan dan kesan alam sekitar dapat dikurangkan.
Walaupun masalah kekurangan zat makanan menelan kos sehingga 11 peratus daripada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) setiap tahun di Afrika dan Asia, memperbaiki kekurangan zat makanan kanak-kanak boleh menghasilkan pulangan ekonomi dan mengurangkan perbelanjaan kesihatan jangka panjang.
Lebih penting lagi, ia adalah tanggungjawab moral untuk memastikan setiap individu mempunyai akses yang sama kepada makanan yang selamat dan berkhasiat. Matlamat utama program ini juga selari dengan Matlamat Pembangunan Lestari (SDG) iaitu Tiada Kelaparan dan Penggunaan dan Pengeluaran Bertanggungjawab.
PENULIS DR.MUHAMMAD AMEERULLAH SAHUDIN, Pensyarah Kanan di Jabatan Kimia, Fakulti Sains, Universiti Malaya (UM) dan boleh dihubungi melalui e-mel
Artikel ini merupakan pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mewakili pandangan mahupun pendirian rasmi RTM.