SAUDARA PENGARANG,

Tragedi kebakaran saluran gas yang memusnahkan beberapa buah rumah dan premis perniagaan di Putra Heights baru-baru ini bukan sekadar kisah duka dan kehilangan. Ia juga menjadi satu peringatan penting bahawa perlindungan kewangan terhadap risiko bencana perlu diberi perhatian serius, bukan hanya oleh individu dan keluarga, tetapi juga oleh pihak industri kewangan.

Dalam keadaan mangsa kehilangan tempat tinggal dan harta benda, bagaimana sektor kewangan — khususnya kewangan Islam — boleh tampil membantu?

Bagi mangsa yang sudah memiliki pelan perlindungan takaful, tuntutan boleh dibuat bagi mendapatkan pampasan. Syarikat-syarikat pengendali takaful yang berkaitan juga boleh menghulurkan bantuan memudahkan proses tuntutan.

Syarikat takaful boleh melaksanakan pemprosesan tuntutan secara segera (fast-track claims) dengan menyediakan kaunter khas atau hotline kecemasan bagi mangsa yang mempunyai perlindungan takaful kebakaran, rumah, atau harta benda.

Proses ini boleh dipermudahkan melalui penggunaan kaedah e-tuntutan yang membenarkan mangsa mengemukakan bukti awal seperti gambar kejadian atau laporan polis ringkas tanpa perlu menunggu laporan lengkap. Selain itu, syarikat juga boleh mempertimbangkan untuk menyalurkan bayaran pendahuluan segera (interim payout) bagi meringankan beban kewangan mangsa sementara siasatan penuh dijalankan.

Pampasan kepada peserta yang dilindungi boleh merangkumi beberapa aspek, termasuk pembinaan semula rumah yang musnah akibat kebakaran, gantian barangan rumah yang rosak atau hilang, serta sokongan kos sewa rumah sementara bagi memastikan mangsa mempunyai tempat tinggal sementara proses pembaikan atau pembinaan semula rumah mereka selesai.

Bank-bank Islam juga boleh memainkan peranan aktif. Selain menawarkan moratorium atau penangguhan bayaran balik pinjaman kepada mangsa yang terjejas, institusi ini boleh menyediakan pembiayaan semula atau mikro bagi membina semula kediaman atau perniagaan yang musnah.

Lebih penting lagi, bank harus menyediakan khidmat nasihat kewangan — bukan sahaja berkaitan pinjaman, tetapi juga bagaimana keluarga boleh menyusun semula bajet dan simpanan mereka selepas bencana.

Pihak Persatuan Perbankan dan Industri Kewangan Islam Malaysia (AIBIM) pada 2 April 2025 telah membuat kenyataan akhbar yang menyebut bahawa institusi perbankan Islam menyediakan "tailored financial relief" kepada mangsa kebakaran di Putra Heights. Ini menunjukkan satu pendekatan bantuan yang tersusun, fleksibel dan disesuaikan mengikut keperluan sebenar individu atau perniagaan yang terjejas.

Tailored financial relief merujuk kepada pakej bantuan kewangan yang direka khas, bukan satu penyelesaian generik. Bantuan ini mempertimbangkan latar belakang kewangan mangsa, tahap kerugian, jenis pembiayaan sedia ada, serta keperluan jangka pendek dan jangka panjang mereka.

Melalui "tailored financial relief" kepada mangsa kebakaran dengan beberapa bentuk bantuan kewangan yang disesuaikan. Salah satu bentuk bantuan yang diberikan adalah penstrukturan semula pembiayaan, di mana bank memberikan pelonggaran kepada pelanggan yang terjejas melalui penjadualan semula atau pelanjutan tempoh bayaran pembiayaan.

Sebagai contoh, pelanggan dengan pembiayaan perumahan boleh diberikan lanjutan tempoh pembayaran balik tanpa penalti, supaya ansuran bulanan mereka menjadi lebih rendah dan dapat meringankan beban kewangan sementara.

Selain itu, moratorium bersasar juga boleh dilaksanakan, di mana bank menawarkan penangguhan bayaran balik pinjaman selama 3 hingga 6 bulan kepada pelanggan yang kehilangan tempat tinggal atau sumber pendapatan akibat kebakaran.

Penangguhan ini memberi ruang kepada pelanggan untuk menumpukan sumber kewangan mereka kepada keperluan mendesak, seperti mencari tempat tinggal sementara, memastikan pendidikan anak-anak diteruskan, serta mendapatkan rawatan kesihatan yang diperlukan.
Bentuk bantuan lain yang boleh diberikan adalah pembiayaan kecemasan, di mana bank menyediakan pembiayaan segera tanpa cagaran atau dengan kadar keuntungan yang lebih rendah untuk membantu pelanggan membeli barangan keperluan asas, menjalankan pembaikan rumah, atau memulihkan perniagaan kecil yang terjejas.

Di samping itu, bank boleh menawarkan diskaun atau pelepasan fi, seperti pelepasan fi pentadbiran atau fi pemprosesan, bagi meringankan beban kos tambahan yang mungkin timbul semasa proses pemulihan.

Bimbingan kewangan peribadi juga penting, di mana bank menyediakan khidmat rundingan kewangan untuk membantu pelanggan menyusun semula aliran tunai dan memberi nasihat tentang perlindungan kewangan masa depan.

Bantuan kewangan yang disesuaikan seperti diatas sejajar dengan prinsip maqasid al-Shariah, terutama dalam menjaga nyawa dan keselamatan (hifz al-nafs), dengan memastikan mangsa dapat kembali hidup dengan aman selepas bencana; harta (hifz al-mal), dengan melindungi aset mereka melalui pembiayaan semula atau bantuan pemulihan; serta maruah dan kesejahteraan sosial, di mana pelanggan tidak dihukum dengan penalti atau terpaksa menjual aset mereka akibat musibah, memastikan mereka dapat terus hidup dengan bermaruah dan tidak dibebani beban kewangan yang berlebihan.

Kita tidak mampu menghalang bencana, tetapi kita mampu mengurangkan kesannya. Salah satu cara ialah dengan memperkukuh literasi kewangan dalam kalangan masyarakat.

Masyarakat perlu tahu bukan sahaja tentang simpanan dan pelaburan, tetapi juga perlindungan risiko, pengurusan hutang dan dana kecemasan. Syarikat kewangan dan pengendali takaful boleh menjadikan insiden seperti ini sebagai pemangkin untuk menggerakkan program pendidikan dan bengkel percuma di komuniti.

Dalam menghadapi ujian seperti ini, tanggungjawab membantu tidak boleh dipikul oleh mangsa seorang diri. Sektor kewangan — dengan segala instrumen, teknologi dan kepakaran yang dimiliki — harus menjadi sebahagian daripada penyelesaian.

Kita memerlukan satu ekosistem kewangan yang bukan sahaja menjana keuntungan, tetapi juga menyantuni mereka yang ditimpa musibah. Inilah semangat kewangan Islam sebenar — rahmatan lil ‘alamin dan ihsan.

Artikel ini merupakan pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mewakili pandangan mahu pun pendirian rasmi RTM.


Ahmad Yani Ismail
Pensyarah
Jabatan Ekonomi dan Kewangan
Fakulti Ekonomi,
Perakaunan dan Pengurusan
Universiti Islam Selangor