SAUDARA PENGARANG
Belanjawan 2026 yang dibentangkan oleh Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim pada Jumaat lalu memperlihatkan kesinambungan kepada gagasan Malaysia MADANI yang berteraskan kesejahteraan rakyat, keadilan sosial dan pembangunan insan.
Dalam konteks pendidikan, tumpuan kerajaan kali ini jelas memastikan pendidikan menjadi pemangkin mobiliti sosial dan peluang saksama untuk semua, termasuk golongan berkeperluan khas dan komuniti marginal.
Namun, seperti yang sering berlaku, isu sebenar bukan sekadar jumlah peruntukan, tetapi bagaimana ia dilaksanakan untuk memberi kesan yang nyata terhadap kualiti dan akses pendidikan.
Peruntukan Utama: Pendidikan Teras Pembangunan
Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) kekal sebagai penerima peruntukan tertinggi dengan RM61.8 bilion, menandakan komitmen kerajaan terhadap sektor pendidikan asas. Antara fokus utama ialah:
- RM1.3 bilion diperuntukkan bagi naik taraf dan penyelenggaraan sekolah daif, terutama di luar bandar serta Sabah dan Sarawak.
- RM800 juta disalurkan untuk pendigitalan sekolah, memperkasa pembelajaran berasaskan teknologi.
- Bantuan awal persekolahan dan makanan diperluas kepada lebih ramai pelajar B40, memastikan tiada murid tercicir akibat kekangan ekonomi.
Bagi pendidikan tinggi pula, RM16.7 bilion diperuntukkan kepada Kementerian Pendidikan Tinggi (KPT) bagi memperkukuh autonomi universiti, inovasi penyelidikan, serta kebolehpasaran graduan.
Kerajaan turut memperkenalkan Pelan “Universiti untuk Semua”, bagi membuka akses lebih luas kepada pelajar daripada latar sosioekonomi rendah dan kumpulan minoriti.
Tambahan RM180 juta untuk TVET memperkukuh kerjasama industri–institusi, menandakan Malaysia semakin serius mengarusperdanakan kemahiran sebagai laluan masa depan, bukan pilihan kedua.
Inklusif dalam Pendidikan: Dari Aspirasi ke Aksi
Perkembangan positif yang menonjol ialah fokus kepada pendidikan inklusif — aspek yang sering terpinggir sebelum ini. Sebanyak RM200 juta diperuntukkan untuk Program Pendidikan Khas Integrasi (PPKI), meliputi latihan guru, kemudahan fizikal dan bahan bantu mengajar mesra OKU.
Bagi pendidikan tinggi, RM50 juta disediakan bagi menaik taraf prasarana universiti agar lebih mesra pelajar berkeperluan khas. Naik taraf ini termasuk laluan akses, tandas khas, dan peralatan teknologi bantuan.
Kerajaan turut memperkenalkan Skim Biasiswa Inklusif, membuka peluang kepada pelajar OKU, anak Orang Asli, pelajar tanpa dokumen sah, dan komuniti marginal untuk menyambung pelajaran di universiti awam.
Langkah ini menunjukkan kesedaran dasar bahawa inklusif bukan soal simpati, tetapi hak dan potensi. Namun, persoalan utama kekal; sejauh mana pelaksanaan mampu menepati aspirasi?
Ramai guru pendidikan khas masih kekurangan latihan praktikal, dan banyak sekolah kekal bergelut dengan kekangan fasiliti dan tenaga sokongan.
Antara Niat dan Realiti Perlaksanaan
Komitmen kerajaan jelas, tetapi keberkesanan bergantung pada kecekapan pelaksanaan rentas agensi. Selama ini, banyak inisiatif inklusif gagal mencapai kesan kerana terperangkap dalam birokrasi, kekurangan pemantauan, dan sikap melihat program pendidikan khas sebagai “tambahan”, masih belum menjadi agenda nasional.
Untuk memastikan hasilnya berimpak, kerajaan perlu menggerakkan penyelarasan strategik antara KPM, KPT, HRD Corp, Jabatan Kebajikan Masyarakat, NGO serta sektor industri. Pendidikan inklusif tidak boleh berhenti di sekolah; ia perlu menyambung ke peluang pekerjaan sebenar, latihan semula, dan jaringan sosial yang menyokong.
Sebagai contoh, graduan OKU atau pelajar TVET inklusif perlu disambungkan kepada majikan dan komuniti profesional yang bukan hanya dilatih, tetapi benar-benar diberi peluang bekerja.
Pendidikan dan Keadilan Sosial
Belanjawan 2026 perlu dilihat bukan sekadar dalam kerangka ekonomi, tetapi sebagai pelan keadilan sosial. Pendidikan ialah instrumen utama untuk mengimbangi ketidaksamaan dan membina empati nasional.
Dalam semangat Malaysia MADANI, pendidikan bukan semata-mata tentang pengeluaran tenaga kerja, tetapi juga pembangunan manusia yang memahami nilai ihsan, tanggungjawab dan kesejahteraan bersama. Sebagaimana ditegaskan Perdana Menteri, “pembangunan insan adalah tunjang kemajuan negara.”
Ini bermaksud ukuran kejayaan bukan pada ranking universiti semata-mata, tetapi pada sejauh mana sistem pendidikan mampu menjadikan setiap pelajar tanpa mengira latar belakang menjalani hidup bermaruah, berdikari, dan menyumbang kepada masyarakat.
Cadangan Realistik untuk Masa Depan
1. Inklusif sebagai KPI Nasional - Setiap sekolah dan universiti perlu mempunyai pelan tindakan inklusif yang boleh diukur, bukan hanya retorik.
2. Latihan Guru dan Pensyarah Inklusif - Kurikulum latihan pendidik mesti menekankan pedagogi inklusif dan kesedaran psikososial.
3. Dana Inovasi Pendidikan Inklusif - Dana bersama kerajaan–swasta boleh diwujudkan bagi menyokong pembangunan teknologi bantuan, bahan pengajaran adaptif, dan reka bentuk evakuasi mesra semua.
4. Pemantauan Rentas Agensi - Agensi pemantauan bersepadu perlu ditubuhkan untuk memastikan semua peruntukan dilaksanakan dan diukur dari segi impak sebenar terhadap pelajar dan keluarga.
Dari Peruntukan ke Penghayatan
Belanjawan 2026 menegaskan bahawa pendidikan bukan lagi tanggungan, tetapi pelaburan sosial jangka panjang.Namun, cabaran terbesar bukan pada kertas belanjawan, tetapi pada keikhlasan dan kecekapan pelaksanaan di lapangan.
Inklusif bukan sekadar ruang belajar bersama, tetapi ekosistem yang menghormati perbezaan, membina empati, dan membuka peluang yang setara untuk semua.
Jika dilaksanakan dengan tekad dan ketelusan, pendidikan inklusif bukan sahaja mengubah kehidupan individu, tetapi juga membentuk jiwa bangsa yang matang, penyayang dan berdaya saing seperti yang di iltizamkan konsep MADANI.
Artikel ini merupakan pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mewakili pandangan mahu pun pendirian rasmi RTM.
Dr Mastura Mahamed
Pensyarah Kanan
Fakullti Bahasa Moden dan Komunikasi
Universiti Putra Malaysia
Felo Penyelidik,
Institut Pengajian Sains Sosial (IPSAS)
e-mel: