SAUDARA PENGARANG
Industri kelapa sawit merupakan antara tulang belakang ekonomi negara; menyumbang secara signifikan kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK), selain menyediakan peluang pekerjaan kepada ratusan ribu rakyat Malaysia. Namun, dalam landskap pertanian moden yang semakin mencabar serta desakan global terhadap amalan pertanian mampan, peranan ahli agronomi muncul sebagai elemen penting dalam memastikan kelestarian dan daya saing industri ini terus terpelihara.
Penanaman Semula: Strategi Menjamin Produktiviti Berterusan
Salah satu aspek penting dalam pengurusan ladang kelapa sawit ialah penanaman semula. Menteri Perladangan dan Komoditi, Datuk Seri Johari Abdul Ghani, pernah menegaskan bahawa pokok sawit tua yang berusia melebihi 25 hingga 27 tahun perlu diganti tepat pada waktunya. Jika tidak, hasil pengeluaran boleh merosot kepada hanya 4–5 tan sehektar, berbanding potensi maksimum sekitar 28 tan sehektar.
Dalam konteks ini, ahli agronomi memainkan peranan kritikal dalam merancang strategi penanaman semula berasaskan analisis tanah, pemilihan varieti benih berkualiti tinggi, serta pendekatan pengurusan ladang yang lestari. Syarikat perladangan utama seperti FGV, Sime Darby Plantation dan KLK menunjukkan kejayaan dalam pelaksanaan penanaman semula yang efisien kerana mereka memiliki sumber kewangan dan teknikal yang mencukupi.
Namun bagi pekebun kecil, cabarannya lebih besar. Mereka memerlukan sokongan agronomi secara berterusan dalam bentuk bimbingan teknikal, latihan dan bantuan input bagi memastikan penanaman semula tidak menjejaskan kelangsungan hasil jangka panjang.
Pengurusan Tanah dan Nutrisi Asas Hasil Optimum
Produktiviti tanaman kelapa sawit sangat bergantung kepada kesuburan tanah. Sebelum sebarang intervensi dilakukan, ahli agronomi akan menjalankan analisis struktur dan kandungan nutrien tanah. Amalan seperti penggunaan bahan organik, tanaman penutup bumi dan teknik konservasi tanah diguna pakai untuk mengekalkan kesuburan jangka panjang.
Bagi tanah marginal seperti tanah gambut, pengurusan air yang teliti amat penting bagi mengekalkan keseimbangan karbon dan mengelakkan degradasi. Selain itu, penggunaan baja pelepasan terkawal (Controlled Release Fertilizer – CRF) semakin menjadi pilihan kerana ia membekalkan nutrien secara beransur-ansur mengikut keperluan sebenar tanaman, sekali gus mengurangkan kehilangan nutrien, pencemaran air bawah tanah dan pembaziran sumber.
Kawalan Perosak Bersepadu: Lindungi Tanaman, Pelihara Alam
Kelapa sawit turut terdedah kepada pelbagai penyakit dan ancaman serangga perosak, termasuk Ganoderma dan ulat bungkus. Justeru, pendekatan Pengurusan Perosak Bersepadu (IPM) yang diperkenalkan oleh ahli agronomi membantu mengurangkan kebergantungan kepada racun kimia, sebaliknya menggalakkan penggunaan agen biologi dan kaedah pemantauan perosak secara saintifik.
Pada masa sama, amalan konservasi biodiversiti dalam ladang seperti penubuhan zon penampan sungai, penanaman spesies asli, dan pemulihan hutan sekunder juga disarankan. Langkah ini bukan sahaja mengekalkan ekosistem semula jadi, tetapi juga menyokong pematuhan piawaian RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) dan MSPO (Malaysian Sustainable Palm Oil).
Teknologi Pertanian Moden: Ubah Wajah Ladang Tradisional
Transformasi teknologi telah membuka lembaran baharu dalam pengurusan ladang kelapa sawit. Ahli agronomi kini memanfaatkan dron, penderiaan jauh (remote sensing) dan analisis data besar (big data analytics) untuk menilai status kesihatan tanaman, keperluan nutrien dan pengurusan air secara lebih tepat.
Contohnya, data daripada imejan dron boleh mengesan gejala awal penyakit atau tekanan persekitaran sebelum ianya menjadi kritikal. Sementara itu, aplikasi kecerdasan buatan (AI) dan sistem automasi mula digunakan untuk pemantauan masa nyata, membolehkan keputusan dibuat secara proaktif dan bersasar.
Inilah era pertanian tepat (precision agriculture) yang mampu meminimumkan pembaziran input, menjimatkan kos dan mengurangkan kesan negatif terhadap alam sekitar—sambil meningkatkan hasil ladang secara mampan.
Memperkasa Pekebun Kecil: Kunci Keseimbangan Sosial dan Ekonomi
Realitinya, bukan semua pengusaha ladang memiliki akses kepada teknologi canggih dan khidmat nasihat profesional. Golongan pekebun kecil, khususnya, sering berdepan cabaran dari segi modal, latihan dan maklumat teknikal. Di sinilah letaknya keperluan mendesak terhadap penglibatan ahli agronomi di peringkat akar umbi.
Melalui program latihan, demonstrasi ladang dan sokongan pemilihan benih berkualiti, ahli agronomi menjadi penghubung penting antara pengetahuan saintifik dan keperluan praktikal pekebun kecil. Agensi seperti Lembaga Minyak Sawit Malaysia (MPOB) turut memainkan peranan dalam menyediakan platform bantuan dan bimbingan, namun keberkesanannya bergantung kepada kesinambungan kolaboratif dengan tenaga profesional di lapangan.
Agronomi sebagai Teras Kemampanan Industri
Secara keseluruhan, ahli agronomi merupakan komponen strategik dalam memastikan industri kelapa sawit Malaysia terus kukuh, lestari dan berdaya saing di peringkat antarabangsa. Kepakaran mereka dalam pengurusan tanah, nutrisi, perlindungan tanaman dan teknologi moden menjadikan mereka pemacu utama perubahan dalam sektor perladangan.
Dengan cabaran seperti perubahan iklim, peningkatan permintaan terhadap minyak sawit mampan dan keperluan pematuhan piawaian antarabangsa, peranan ahli agronomi tidak lagi bersifat sokongan semata-mata, sebaliknya menjadi teras kepada kelestarian masa depan industri.
Melalui pendekatan berasaskan sains dan inovasi, ahli agronomi akan terus menjadi ejen perubahan, memperkukuh keseimbangan antara keuntungan ekonomi dan tanggungjawab alam sekitar, ke arah sektor kelapa sawit yang lebih berdaya tahan dan mampan.
Artikel ini merupakan pandangan peribadi penulis dan tidak semestinya mewakili pandangan mahu pun pendirian rasmi RTM.
Dr. Mohd Hadi Akbar Basri
Pensyarah Kanan
Jabatan Sains Tanaman
Fakulti Pertanian, Universiti Putra Malaysia
Emel: